De charme van Palafrugell

De streek rond Palafrugell heeft twee gezichten. Aan de ene kant liggen charmante badplaatsjes, waar talrijke gezinnen hun zomervakantie doorbrengen. Maar daarnaast is het ook een echt stadje, waar je volop ontdekkingen kunt doen. Ik loop via de Platja Nova de dagelijkse straatmarkt op, en ben oprecht verbaasd over de zuiderse sfeer die hier hangt. Marktkramers staan vrolijk lachend hun dagverse lokale groenten aan de markt te brengen, van stralende courgettes tot kleurrijke paarse aubergines. De stad telt ook nog een overdekte vismarkt en een vleesmarkt, met een bar waar de jamon ibérico wacht voor de lunch. Bekomen van de marktdrukte doe ik in een schitterend historisch gebouw. Het Centre Fraternal dateert uit 1887, en was aanvankelijk een schrijversclub en is nu een sfeervol koffiehuis.

Het stadje van de kurk

De vele historische gebouwen verraden iets van het glorierijke verleden van Palafrugell. De belangrijkste blikvanger troont hoog boven het centrum uit. De modernistische watertoren van de voormalige Can Mario-fabriek is dertig meter hoog, en telt 182 trappen die je naar een mooi panorama op de stad leiden. Hier begon de bloeiperiode van de stad, toen in 1901 de Can Mario-kurkfabriek werd opgericht. Die was een pionier van de industrialisatie, en deed het kleine stadje Palafrugell uitgroeien tot een draaischijf voor de wereldexport van kurk. Ik kom het allemaal te weten in het interessante Museu del Suro (het kurkmuseum). Kurk is een heel licht, elastisch en waterdichtmateriaal. Alles kun je ervan maken, van tropenhelmen tot een koelbox voor op het strand. Maar de fabriek hier specialiseerde zich in champagnekurken en wijnkurken, zelfs de Fransen kwamen hier hun voorraad inslaan. Can Mario was de kurkfabriek met de meeste machines van heel Spanje. Op het hoogtepunt van het succes in 1907 werkten hier midden in de stad zo’n duizend arbeiders. Tegenwoordig zijn in de de streek nog vier kurkfabrieken over.

Kuieren in middeleeuws Pals

Je ziet ze al van ver als je over het platteland komt aanrijden: de indrukwekkende skyline van het middeleeuwse dorp Pals, die opduikt tussen de graanvelden. Pals staat niet zomaar op de lijst van de meest charmante dorpen van Catalonië. Het 11de-eeuwse middeleeuwse dorp is een levend museum met nauwe straatjes, pittoreske pleintjes en okeren overwelvingen. Ik vind het heerlijk rondlopen in het dorp, want als je een kleine wandeling maakt levert dat achter elke hoek wel een nieuw postkaartplaatje op. Samen met gids Esther bezoek ik de gotische wijk, met de 11de-eeuwse Torre de les Hores als blikvanger. Deze prachtige Romaanse toren heeft zijn naam ‘toren van de tijd’ te danken aan het gotische klokje dat er in de 15de eeuw werd opgehangen, nadat het kasteel dat erbij hoorde verwoest werd.

Met de fiets door de rijstvelden

Wie heeft nog nooit van de beroemde zwarte rijst van Pals gehoord? Omdat de Ter-rivier voor het nodige water zorgt en hier een uniek micro-klimaat heerst, vormt de rand van het dorp al meer dan vijf eeuwen een goede voedingsbodem voor rijst. Tientallen jaren geleden werd die nog allemaal met de hand gezaaid, en tijdens de jaarlijkse La Plantada kun je een demonstratie bijwonen die laat zien wat voor een keizwaar werk dat handmatig planten met gebogen rug en de voeten in het water wel was.

De omgeving van Pals is ideaal om met de fiets te verkennen. De fietsroutes zijn goed gemarkeerd, en na tien minuten belanden we tussen de rijstvelden. Pals zelf mag dan wel historisch en daardoor toeristisch zijn, in dit rurale landschap staat de tijd al eeuwen stil. Dit lijkt bij momenten Vietnam wel, zeker door het diepgroen van de natte akkers waarin de rijst staat te groeien voor hij in oktober geoogst wordt. ‘Lentespiegels’ noemen ze ze in het voorjaar, als het landschap reflecteert in het water van de moerasgrond. Ook nu nog zijn er twintig families die zich bezighouden met het telen van het graangewas. Het hoogtepunt van hun werkzaamheden? De oogst in oktober. Op de rijst-fietsroute kom ik ook nog Mas Geli tegen, een nieuw wijndomein waar je kunt proeven van de oogst van grenache- en carignandruiven.

Het verborgen juweeltje Peratallada

Nog zo’n klein middeleeuws dorp in het hinterland dat je absoluut niet mag missen, is Peratallada. Ik laat mijn auto achter op de parking aan de eeuwenoude Sant Esteve de Peratallada-kerk, en loop over de slotgracht onder een booggewelf het ommuurde dorp in. Ik vind het meteen nóg een stuk spectaculairder dan Pals. Achter elk bocht ontdek ik een pittoresk uitzicht dat nog mooier is dan het vorige. De oorspronkelijke 12de-eeuwse architectuur is verrassend goed bewaard. De kleurrijke bougainville contrasteert perfect met de bruine zandsteen waaraan het dorp zijn naam dankt. ‘Peratallada’ betekent zoiets als ‘uitgehouwen rots’, en is letterlijk uitgegraven in een rots. Het dorp is gebouwd op wat ooit een gigantische zandsteengroeve was ten tijde van de Romeinen, en op straatniveau zie je nog de restanten van de oorspronkelijke rots. Van de 700 inwoners van een eeuw geleden zijn er nog amper 100 over. Maar dat belet niet dat het zalig kuieren is in dit authentieke decor met overdekte poorten, verschillende torens en restanten van omwallingen. In het belangrijkste straatje duiken sinds een tijdje ook nieuwe winkeltjes en boetiekjes op. Van kunstgaleries en kledingwinkels, tot de ‘SneakInside Vinoteca’ waar je ijs kunt proeven met zuiderse smaken zoals vermout en olijven, ansjovis, of mosselen escabeche.

Lekker eten? Dat doe je hier!

Op zoek naar een heerlijk lunchadres? In het centrum van Pals vind je restaurant Antic Casino. Op het buitenterras geniet je ’s zomers van heerlijke lokale gerechten zoalseen verfrissende gazpacho met kersen (!) en natuurlijk de beroemde zwarte rijst met seafood uit Pals. Of proef de calamares in een deeg van kikkererwten, nogal zo’n lokale specialiteit.

Ook een favoriet adresje van veel locals – en nu ook van mij – is het rustige Can Bonay in Peratallada. Het oudste restaurant van het dorp serveert de ‘keuken van ons moeder’, metauthentieke gerechten zoals mosselen met cava, artisjokken met bacon of eenstoofpotje van inktvis met erwtjes. Verrukkelijk!

Logeertip: Mas Salvi in Pals, een boetiekhotel ineen historische mas omringd door diepgroene natuur, met een zwembad en ’s nachts een indrukwekkende sterrenhemel.

Tekst en foto's: Johan Lambrechts, All Write