Met een generatie enthousiaste jonge wijnbouwers aan het roer boosten niet alleen de wijnen, maar ook het oenotoerisme in Catalonië. Wij trokken van het hoogst gelegen wijngebied in Terra Alta naar het laagste nabij Barcelona. Het werd een boeiende trip door een unieke wijngeschiedenis, fascinerende landschappen en vooral: Catalaanse wijnen van topkwaliteit.

Met de fiets door Terra Alta

De Via Verde de la Terra Alta is een spectaculaire fietsroute dwars door de hoogst gelegen wijnregio van Catalonië: D.O. Terra Alta. Josep van Viorigen, een organisatie uit Gandesa die wijntoerisme combineert met cultuur, gastronomie en natuur, vergezelt ons op het 26km lange traject van Horta de Sant Joan naar Pinell de Brai. De route loopt over een oud spoorwegtraject met 600 tot 1000m lange tunnels en fascinerende landschappen vol olijf- en amandelbomen, wijngaarden en pittoreske dorpjes met de stoere bergen van Els Port op de achtergrond. In het ongerepte decor van de Fontcalda canyon trakteert Josep ons op een degustatie van witte Terra Alta wijnen, allemaal 100% garnatxa blanca, de bekendste druif van dit gebied. Stuk voor stuk lekkere, fruitige wijnen, maar zoals altijd springt er een uit, dit keer El Quinta van Celler Barbara Forés. Deze op eik gerijpte diepgele wijn met aroma's van rijp wit fruit en lichte minerale toetsen is helemaal onze dada.

Wijnkathedralen

‍Het charmante, wat ingedommelde El Pinell de Brai wordt gedomineerd door een imposante bodega: Catedral del Vi. Het is een van de beroemde ‘wijnkathedralen’, modernistische wijnhuizen die na de philloxera overal uit de grond rezen in Catalonië. De Catalaanse wijnbouwers sloegen de handen in elkaar en richtten coöperatieven op. Zo werd de wijnkathedraal van Pinell de Brai gebouwd in opdracht van 14 families. César Martinell, een leerling van Gaudi, tekende voor het concept. We zijn meteen erg onder de indruk van de omvang van de bodega: een bakstenen gevel met ramen in de vorm van wijnflessen met over heel de lengte humoristische ceramische friezen. Behalve de omvang zijn het vooral de statige gotische gewelven die ons doen denken aan een échte kathedraal. Na een korte degustatie lunchen we met hun aangepaste wijnen in het bodegarestaurant dat onder het waakzame oog van sterrenchef Fran Lopèz staat.

In Nulles (Tarragona) bezoeken we nóg een meesterwerk van Martinell: de wijnkathedraal van Adernats. Drie jaar nadat de bodega in 1917 werd afgewerkt, zat de eerste wijn hier al in de vaten. Vandaag wordt het meer dan 400 ha grote wijngebied beheerd door tientallen partners. Middenin hun wijngaarden krijgen we bij een cava degustatie de geschiedenis van de wijnkathedraal en de druivenrassen uitgelegd. Tot onze grote verrassing wordt ons een exclusief diner aangeboden bovenop de wijntanks in de wijnkathedraal. Op het menu staan typische Catalaanse gerechten van enkele gerenommeerde chefs uit de regio, gepaird met hun beste wijnen. Een bezoek aan een Catalaanse wijnkathedraal is een must voor elke rechtgeaarde wijnliefhebber.

Goddelijke wijnen

‍Hoe verder we door het natuurpark Serra del Montsant fietsen, hoe robuuster het landschap wordt. Steile rotspartijen wisselen er af met hellingen begroeid met olijfbomen en vooral héél veel wijngaarden, vaak op grote hoogte. Escaladei (letterlijk: Gods ladder) ligt in de wijnregio Priorat, sinds 1954 een officiële D.O. hoewel hun eerste moderne wijnen pas in 1974 op de markt kwamen. We bezoeken Cellers Escala Dei, de pioniers van de moderne Prioratwijnen, die nog steeds in de 17eeuwse kelders van het voormalige Karthuizerklooster rijpen. Want het waren de monniken van Santa Maria d’Escaladei, die hier in de 13 eeuw de wijnbouw introduceerden. We proeven er lekkere, dieprode wijnen gemaakt van 100% garnatxa druiven. Rode wijnen uit Priorat gelden wereldwijd als de beste van Spanje. We fietsen verder naar de ruïnes van Santa Maria d’Escaladei. Het klooster kende z'n hoogdagen tussen de 16e en 18e eeuw en was een belangrijk artistiek en cultureel centrum. In één vleugel, die getrouw gerestaureerd werd, krijgen we een inkijk in het kloosterleven dat alles behalve luxueus was.

De oude kloosterhoeve van de abdij werd enkele jaren geleden door de familie Vivet opgekocht en omgebouwd tot Terra Dominicata, een 5 sterren hotel mét bodega en 22ha wijngaarden. Het minimalistisch design combineert naadloos met de oude hoeve die ligt ingebed in het prachtige decor van Serra del Montsant. Een buitenzwembad, een spa, een zonnig terras, een gastronomisch restaurant en een van de grootste kelders met Prioratwijnen ter wereld. Hier kom je om te genieten van al het beste wat de streek te bieden heeft. In hun moderne design bodega proeven we hun twee witte en twee rode wijnen met het deskundig commentaar van wijnmaakster Eva. Alle vier de wijnen overtuigen ons meteen door hun evenwichtige smaak. We zijn erg onder de indruk van hun Domus Aquilae 2014, 100% garnatxa tinta, een donkerrode karakterwijn die één jaar op eik en twee jaar op fles gerijpt heeft. 's Avonds doen we het allemaal nog eens over tijdens een gastronomische diner in Mater Terrae, het stijlvolle restaurant olv. van (alweer) sterrenchef  Fran López, waar we genieten van een heerlijk 6 gangen menu met, hoe kan het ook anders, aangepaste Prioratse wijnen.

‍Uniek wijnerfgoed

‍Vall de Flequer, in de wijnregio van Pla de Bages, heeft een lange wijngeschiedenis. Samen met gids Ricard trekken we door dit mooie stukje groen midden in het UNESCO Geoparc van Catalunya Central. Met ca. 600 ha wijngaarden is D.O. Pla de Bages de op één na kleinste wijnregio van Catalonië. Maar geschat wordt dat er tussen 1860 en 1890 meer dan 27.000 ha wijngaarden lagen in Vall de Flequer. Omdat de vraag naar wijn enorm toenam, werden nieuwe wijngaarden steeds hoger aangeplant, vaak ver weg van de bewoonde wereld. Dat zorgde voor logistieke problemen, daarom bouwden de wijnbouwers stenen hutten en wijntanks in de wijngaarden, waarop een mobiele wijnpers kon gemonteerd worden: de Tines de la Vall del Flequer. We zien ze in kleine formaties bij elkaar, verspreid over de vallei. Bij een ensemble van vier mooie wijntanks haalt Ricard olijven, kaas en een Catalaanse fuet uit z’n rugzak. Hij schenkt er twee wijnen bij, gemaakt van typische druiven uit Pla de Bages: een witte Picapoll en een rode Sumoll. In dit ongerepte decor met een tastbare, lange wijngeschiedenis smaken ze net als de tapas dubbel zo lekker.

Cava met uitzicht

‍‍Als ze ergens verstand hebben van cava, dan is het wel in Catalonië waar liefst 90% van alle cava’s wordt geproduceerd. In Alella bezoeken we A. A. Mirgin, een modern familiebedrijf middenin het Serralada de Marina Natuurpark. Hun wijngoed ligt in D.O. Alella, met 300 ha en 8 bodega's het kleinste wijngebied van Spanje. We worden er opgewacht door Gonzalo, een jonge oenoloog die overal ter wereld wijnregio’s bezocht, op zoek naar inspiratie. A.A. Mirgin produceert vooral organische cava. Met een 4x4 rijden we de wijngaarden in, langs druivenrassen zoals Pansa Blanca, Chardonnay en de wat vergeten Mataródruif. Op het hoogste punt van de wijngaarden hebben we het spectaculairste uitzicht van de hele trip. Vanuit de groene wijngaarden kijken we aan de ene kant uit op de Middellandse Zee, aan de andere kant op de skyline van Barcelona. Het is bijna onwezenlijk, een gevoel dat nog versterkt wordt als Gonzalo ons terplekke op een cava degustatie trakteert. Middenin de uitgestrekte wijngaarden, met een glas bubbels in de hand, kijken we uit op Torre Agbar en de Sagrada Familia, beter wordt het niet.